Tuesday, December 6, 2011

Our Father among the Saints Nicholas the Wonderworker - Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Νικολάου τοῦ Θαυματουργοῦ

Τρίτη: Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Νικολάου, Eπισκόπου Μύρων τῆς Λυκίας τοῦ Θαυματουργοῦ.


Τῇ  Δευτέρᾳ ἑσπέρας: Θ΄ ΩΡΑ
Ἀπολυτίκιον: «Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς...».
Κοντάκιον: «Ὡς ἀπό βρέφους...».
Ἀπόλυσις: Μικρά.
ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
Προοιμιακός – Ψαλτήριον.
Εἰς τό· «Κύριε, ἐκέκραξα...».
Ἑσπέρια: Τά 4 Στιχηρά Προσόμοια τοῦ Ἱεράρχου· «Μύροις, παροικήσας αἰσθητῶς... – Νίκη φερωνύμως ἀληθῶς...– Ὤφθης Κωνσταντίνῳ Βασιλεῖ... – Μέγας ἀντιλήπτωρ καί θερμός...» εἰς 6, τά δύο πρῶτα ἐκ δευτέρου.
Δόξα: Τό Ἰδιόμελον τοῦ Ἱεράρχου· «Ἱεραρχῶν τήν καλλονήν...».
Καί νῦν: Τό Προεόρτιον Ἰδιόμελον· «Σπήλαιον εὐτρεπίζου...».
Εἴσοδος: «Φῶς ἱλαρόν...». Τό Προκείμενον τῆς ἡμέρας καί τά Ἀναγνώσματα.
Ἀπόστιχα: Τά 3 Στιχηρά Προσόμοια τοῦ Ἱεράρχου· «Χαίροις, ἡ ἱερά κεφαλή… – Χαίροις, ὁ ἱερώτατος νοῦς... – Χαίροις, ὁ ζήλου θείου πλησθείς...», μετά τῶν πρό αὐτῶν στίχων εἰς τά δύο τελευταῖα: α΄.– «Τίμιος ἐναντίον Κυρίου ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου αὐτοῦ». β΄. – «Μακάριος ἀνήρ ὁ φοβούμενος τόν Κύριον· ἐν ταῖς ἐντολαῖς αὐτοῦ θελήσει σφόδρα».
Δόξα: Τό Ἰδιόμελον αὐτῶν· «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ...».
Καί νῦν: Τό ἓτερον Προεόρτιον Ἰδιόμελον· «Ἀνύμφευτε Παρθένε...».
Τρισάγιον.
Ἀπολυτίκια: 1.– Τοῦ Ἱεράρχου· «Κανόνα πίστεως...» καί 2.– Δόξα, Καί νῦν, τό ὁμόηχον Θεοτοκίον αὐτοῦ· «Τό ἀπ’ αἰῶνος ἀπόκρυφον...».
Ἀπόλυσις.
Τῇ Τρίτῃ πρωΐ: ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΚΟΝ.
Μετά τόν Ν΄ Ψαλμόν, τά διά τήν Λιτήν Στιχηρά Ἰδιόμελα τοῦ Ἁγίου·«Ἐνατενίσας ἀκλινῶς...», κτλ. μετά τοῦ Δόξα, Καί νῦν αὐτῶν. Τρισάγιον καί τό Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἱεράρχου· «Κανόνα πίστεως...».
ΟΡΘΡΟΣ
Ἑξάψαλμος.
Εἰς τό· «Θεός Κύριος...».
Ἀπολυτίκια: 1.– Τοῦ Ἱεράρχου· «Κανόνα πίστεως...». 2.– Δόξα, τό αὐτό καί 3.– Καί νῦν, τό ὁμόηχον Θεοτοκίον αὐτοῦ· «Τό ἀπ’ αἰῶνος ἀπόκρυφον...».
Καθίσματα: Τοῦ Ἱεράρχου τῆς α΄ καί β΄ Στιχολογίας καί τό μετά τόν Πολυέλεον μετά τῶν Θεοτοκίων αὐτῶν, ὡς ἐν τῷ Μηναίῳ.
Ἀναβαθμοί: Τό α΄ Ἀντίφωνον τοῦ δ΄ ἤχου· «Ἐκ νεότητός μου...».
Προκείμενον: «Τίμιος ἐναντίον Κυρίου ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου αὐτοῦ».
Στίχος: «Τί ἀνταποδώσωμεν τῷ Κυρίῳ περί πάντων, ὧν ἀνταπέδωκεν ἡμῖν;».
Εὐαγγέλιον Ὄρθρου: Τοῦ Ἱεράρχου· «Ἀμήν, ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὁ μή εἰσερχόμενος διά τῆς θύρας...» (Ἰω. ι΄ 1-9).
Ὁ Ν΄ Ψαλμός: (Χῦμα). Δόξα· «Ταῖς τοῦ Ἱεράρχου...». Καί νῦν· «Ταῖς τῆς Θεοτόκου...» καί τό Ἰδιόμελον· «Εὖ δούλε ἀγαθέ...».
Κανόνες: 1.– Τῆς Θεοτόκου· «Σοφίας τήν ἄβυσσον...», μετά τῶν Εἱρμῶν αὐτοῦ καί 2.– Ὁ β΄ τοῦ Ἱεράρχου· «Ἀπόρῳ γλώττῃ καί χείλεσιν...».
Ἀπό γ΄ ᾨδῆς·
Μεσῴδιον Κάθισμα: Τοῦ Ἱεράρχου· «Ποταμόν ἰαμάτων ὑπερχειλῆ...», μετά τοῦ Θεοτοκίου αὐτοῦ· «Τήν Σοφίαν καί Λόγον...».
Ἀφ’ ς΄ ᾨδῆς·
Κοντάκιον – Οἶκος: Τοῦ Ἱεράρχου.
Συναξάριον: Τῆς ἡμέρας.
Καταβασίαι: «Χριστός γεννᾶται...».
Ἡ Τιμιωτέρα.
Εἱρμός θ΄ ᾨδῆς: «Μεγάλυνον, ψυχή μου... – Μυστήριον ξένον...».
Ἐξαποστειλάρια: 1.– Τά δύο τοῦ Ἱεράρχου· «Τόν μέγαν ἀρχιποίμενα...» καί·«Μεγάλως σε ἐδόξασεν...» καί 2.– Τό Θεοτοκίον αὐτῶν· «Σοφίαν ἐνυπόστατον...».
Αἶνοι: Τά 4 Στιχηρά Προσόμοια τοῦ Ἱεράρχου· «Τῆς Ἐκκλησίας τά ἄνθη... – Τῆς ἱερᾶς διπλοΐδας... – Τῶν ἀθεάτων τά κάλλη... – Ὡς ἐν ὀνείρῳ ἐπέστης...».
Δόξα: Τό Ἰδιόμελον αὐτῶν· «Σαλπίσωμεν ἐν σάλπιγγι...».
Καί νῦν: Τό ὁμόηχον Θεοτοκίον αὐτοῦ· «Μακαρίζομέν σε, Θεοτόκε Παρθένε...».
Δοξολογία: Μεγάλη.
«Κανόνα πίστεως...».
ΕΙΣ ΤΗΝ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ
«Κανόνα πίστεως...».
Εἴσοδος.
Εἰσοδικόν: «Δεῦτε προσκυνήσωμεν... ὁ ἐν ἁγίοις θαυμαστός...».
Μετά τήν Εἴσοδον.
Ἀπολυτίκια: 1.– Τοῦ Ἱεράρχου· «Κανόνα πίστεως...» καί 2.– Τοῦ Ναοῦ.
Κοντάκιον: «Ἡ Παρθένος σήμερον τόν προαιώνιον Λόγον...».
Τρισάγιον.
Ἀπόστολος: Τοῦ Ἱεράρχου· «Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν...» (Ἑβρ. ιγ΄ 17-21).
Εὐαγγέλιον: Ὁμοίως· «Ἔστη ὁ Ἰησοῦς ἐπί τόπου πεδινοῦ...» (Λουκ. ς΄ 17-23).
Εἰς τό Ἐξαιρέτως: «Ἄξιόν ἐστιν...».
Κοινωνικόν: «Εἰς μνημόσυνον...».
«Εἴδομεν τό φῶς...», κτλ.
Ἀπόλυσις.

Taken from ΗΟΠ 2011

Some sources cite St. Nicholas as Bishop of Myra (Επισκόπου Μύρων) and some as Archbishop (Αρχιεπισκόπου Μύρων).  The TME, Papagiannis in his Σύστημα Τυπικού and the Ωρολόγιον το Μέγα published by Το Περιβόλι της Παναγίας use the former.  While the ΗΟΠ 2011, the ΔΕΕ 2011 and the Menaia (1838) use the later.

Of note in the hymnology for the Feast of St. Nicholas is the Proertion (Προεόρτιον) hymn of Christmas that is chanted at the καὶ νῦν of the stichera.

Also of important note are the hymns that have been inserted into the Menaion by Nikolaos Malaksos (Νικόλαος Μαλαξός).  The TME (p. 109 fn. 1), TK 1838 (p. 41), and the Menaion (1863 p. 26) all have notes on this.  Malaksos apparently composed the hymns in honor of St. Nicholas and took it upon himself to send them along with hymns composed for the services of Sts. Gregory the Theologian and John Chrysostom to the publishers of the Menaia in Venice during the mid 1600's.  The publishers apparently inserted them into the Menaia and they seem to have been published in the text of the service ever since.  Papagiannis (p. 234, fn. 397) points out the other typika including Regas' Typikon (Τυπικόν του Γεωργίου Ρήγα, p. 350) that include the hymns in the "older" practice of chanting 8 stichera instead of the accepted 6.

Papagiannis (p. 234, fn.  398) also points out the peculiarity that exists in the chanting of the cannons for this day.  The existing practice in the TME (p. 110) is to skip the first cannon of St. Nicholas and only chant the second.  One apparent reason for skipping the first cannon of the Saint is that the cannon of the Theotokos that is chanted before it is in the same (1st) tone.

It should also be noted that the Orthros Gospel above (Jn. 10:1-9) is not the one given in the Menaion (1863, p. 29).  The Menaion lists the reading as "Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἡκολούθησαν τῷ Ἰησοῦ ὄχλοι" according to Matthew.  This reading could either be Mat. 12:15-21 read on the Saturday after Christmas, or Mat. 4:25-5:12 which can be read on the Feast of St. Gregory Bishop of Nyssa (Jan. 10) but which is usually replaced by the metheorton (μεθέορτον) Gospel reading of Theophany.